Buradasınız: Anasayfa › teknik-konular

Enerji kirliliğini oluşturan başlıca etmenler reaktif güç ve akım-gerilim harmonikleridir.
Reaktif güç, motor, transformatör, bobin, kontaktör gibi elektromekanik cihazların çalışması için gerekli olan mıknatıslanma akımı tarafından harcanır. Reaktif güç tüketiminin iş olarak bir karşılığı yoktur. Buna rağmen reaktif güç tüketimini oluşturan reaktif akım, iletim hatlarından ve kablolardan geçer ve bir kayıp oluşturur. Reaktif gücün, işe dönüşen aktif güce oranı , EPDK’nın "10/11/2004 tarihli, Enerji kalitesi ve arz güvenliği yönetmeliğine” eklenen geçici maddeleri ile 2008’de endüktif reaktif oranların % 20’ye,kapasitıf reaktif oranların %15’e, 2009’da ise bu oranların sırasıyla % 14 ve % 10’lara düşürüleceği belirtilmiştir.Harmoniklerin güç faktörünü doğrudan etkilediği düşünülürse harmoniklerden kurtulmakla geleceğe dönük yatırım yapılmış olacaktır ve böylece ceza yeme durumlarının önüne geçilecektir. Bu açıdan tesislerde daha hassas reaktif güç kontrolü gerekmektedir. Güç faktöründeki iyileşme enerji kullanım kalitesinin artması demek olup, bunun ülkemize ve firmalarımıza sayısız faydaları vardır.

 

Ancak güç katsayısını düzeltmek için kullanılması gereken güç kondansatörlerinin şebeke ve baralarda distorsiyon (gürültü) yaratma, empedansı düşürme dolayısıyla gerilim dalga şeklini bozma olarak tanımlayabileceğimiz harmonik etkilerini meydana getirmektedirler. Akım harmonikleri filtrelenerek kontrol edilmedikleri takdirde gerilim harmoniklerine neden olmakta, toplam harmonik bozulma değerinin kontrol edilmediği durumlarda güç faktörünün bozulmasına ve kontrolünün zorlaşmasına, kondansatörlerin ömrünün azalmasına, enerji taşıyıcı kabloların ısınmasına, hat sonlarındaki gerilimlerin düşmesine, zaman zaman tesislerde ve özellikle kompanzasyon baralarında rezonans durumu meydana getirmekte, bu da şalter açması, kondansatör patlaması gibi istemeyen sonuçlar doğurabilmektedir. Bu perspektif altında reaktif güç ve harmonikler genel olarak şebekede enerji kirliliğine, tesislerde gereksiz enerji kaybına, transformatörlerde ısınmalara, elektrik motorlarının sebepsiz ısınmalarına ve sargılarının yanmasına, vuruntulu çalışarak uzun vadede yatakların ısınmadan dolayı çabuk yıpranması ile kayış kasnak sistemlerinin doğrultusunun bozulmasına kadar varabilen mekanik sorunlara, elektronik kartlarda, bilgisayarlarda ve özellikle ekranlarda arızalara, bu şekilde yeni arıza ve bakım kalemleri oluşturarak üretim ve para kaybına, hassas ayar gereken makinelerdeki elektriksel komponentlerde istenen ayarın tutturulamaması ve istenen imalat kalitesinin elde edilememesi gibi bir çok olumsuz duruma yol açabilmektedirler. Harmonikli bir enerji,kirli enerji demektir. Kirli enerji ise zararlıdır. Enerji kirliliğini yok etmek için öncelikle,tesis bazında enerji analizi yapılarak harmoniklerin kaynağını bulmak ve ardından ,o tesise uygun harmonik filtresi ile ortadan kaldırmak gereklidir.